Liên tục chiến thắng tại các cuộc thi sáng tạo khoa học kỹ thuật của học sinh phổ thông trên các đấu trường trong nước và thế giới, hai bạn Nguyễn Minh Quang và Trần Vân Anh - học sinh Trường THPT Chuyên Khoa học Tự nhiên (thuộc Trường Đại học Khoa học Tự nhiên, ĐHQGHN) thực sự đã khiến nhiều người cảm phục...
Liên tục chiến thắng tại các cuộc thi sáng tạo khoa học kỹ thuật của học sinh phổ thông trên các đấu trường trong nước và thế giới, hai bạn Nguyễn Minh Quang và Trần Vân Anh - học sinh Trường THPT Chuyên Khoa học Tự nhiên (thuộc Trường Đại học Khoa học Tự nhiên, ĐHQGHN) thực sự đã khiến nhiều người cảm phục nhưng ít ai biết được sâu xa của những đề tài các bạn nghiên cứu là chính là tình yêu thương chân thành đối với người nông dân Việt Nam.
Từ tình yêu thương người nông dân…
Liên tục trong nhiều năm, đến mùa vụ các trang tin, báo chí, truyền hình lại đầy những hình ảnh và tin bài “Dưa hấu 500 đ/kg bỏ trâu ăn, thanh long rớt giá thảm”; “thanh long rớt giá do ùn tắc cửa khẩu”; “Đắng chát nông sản Việt”; “Tác động của biến đổi khí hậu đến nghề nuôi tôm Việt Nam”… Lặng người trước những tin “đắng” đối với người nông dân và nông sản Việt Nam, nhiều bạn trẻ đã tìm cách giúp đỡ bằng cách thành lập tổ, nhóm bán dưa, bán thanh long cho đồng bào miền Nam, kêu gọi người nhà và bạn bè bằng những khẩu hiệu “ăn dưa hấu là yêu nước”, “ăn thanh long là yêu quê hương”. Minh Quang và Vân Anh cũng nghẹn đắng trước những mùa nông sản Việt Nam rớt giá, những hàng xe kẹt cứng tại cửa khẩu nhưng không chỉ dừng lại ở lòng trắc ẩn các bạn đã suy nghĩ và trăn trở để đưa ra được biện pháp giúp đỡ cụ thể hơn, khiến người dân ít bị động hơn trong mỗi mùa vụ. Bằng một sự nhạy cảm đặc biệt và tình yêu chân thành đối với những người nông dân và sâu xa hơn là tình yêu nước, lòng tự tôn dân tộc đã thôi thúc hai bạn đề xuất ra nhiều ý tưởng và thực hiện một số công trình nghiên cứu thử nghiệm.
Công trình “Oil spill cleanup by natural sorbent from corncobs” (Nghiên cứu làm sạch dầu tràn bằng nguyên liệu từ lõi ngô) tập trung vào tạo vật liệu hấp thụ dầu tràn trên biển bằng phương pháp hiệu quả nhưng chi phí thấp hơn so với ản phẩm thương mại thông thường, đặc biệt là tận dụng được vật liệu được coi như “phế phẩm” của người nông dân Việt Nam. Công trình này đã nhận được Huy chương vàng tại triển lãm Quốc tế Sáng chế lần thứ hai dành cho Thanh thiếu niên 2014 (IYIE 2014) tại Đài Loan, đồng thời nhận được Giải đặc biệt của Hiệp hội Sáng chế Hồng Kông.
Ngay sau khi trở về từ Đài Loan, cuộc thi sáng tạo khoa học kỹ thuật dành cho học sinh phổ thông bắt đầu tổ chức tại Việt Nam. Hai bạn đã mang một công trình nghiên cứu khác của mình, “Nghiên cứu tách Saponin từ cây dứa sợi (agave americana) và ứng dụng trong bảo quản hoa quả” (Isolation of saponin from Agave Americana and application in fruit preservation), đăng ký dự thi và giành được giải nhất trong lĩnh vực Hóa sinh của cuộc thi khoa học, kỹ thuật cấp Quốc gia học sinh THPT năm 2014.
Những thành công ban đầu trong năm 2014 đã tạo động lực để các bạn tiếp tục sáng tạo và được những vinh danh cao hơn ở đấu trường quốc tế sau này mà xuyên suốt trong tất cả những ý tưởng, những công trình các bạn ghiên cứu đều có một sự quan tâm rõ rệt đến sản phẩm nông nghiệp và người nông dân Việt Nam. Các bạn luôn theo đuổi định hướng nâng cao năng suất, chất lượng xuất khẩu cho các sản phẩm nông nghiệp Việt Nam.
… đến sáng chế khoa học tại Intel ISEF 2015
Trong một dịp vào miền Tây du lịch, Vân Anh đã chứng kiến được nỗi vất vả của những người nuôi tôm. Quả thực, trong những năm gần đây, những diễn biến bất thường của thời tiết đã trở thành nguy cơ thường trực đe dọa nghề nuôi tôm ở Việt Nam. Nhiệt độ tăng cao và thay đổi thất thường là yếu tố mà các hộ nuôi tôm lo ngại nhất, vì tôm là loài hết sức nhạy cảm với mỗi biến động của môi trường, bị ảnh hưởng mạnh tới hoạt động dinh dưỡng, sinh trưởng, sinh sản. Chia sẻ với Minh Quang và nhận được sự ủng hộ, hai bạn bắt tay ngay vào nghiên cứu đề tài mới liên quan đến nghề nuôi tôm của các hộ dân miền Tây. Hai bạn thực sự muốn làm một điều thiết thực giúp đỡ cho người nông dân. Hai bạn đã chủ động tìm đến TS. Nguyễn Thị Vân Anh - Khoa Sinh học, Trường Đại học Khoa học Tự nhiên để được học hỏi thêm về kiến thức sinh học phân tử và hướng dẫn thực hiện ý tưởng của mình. Đề tài “Screening of Bacillus Strains Isolated from the Gastrointestinal Tracts of Shrimp to Develop Novel Probiotics for Improving Shrimp Quality and Yield” (Tuyển chọn chủng vi khuẩn Bacillus từ ruột tôm để tạo chế phẩm Probiotic giúp nâng cao chất lượng và sản lượng tôm nuôi) đã ra đời từ một ý tưởng giản dị vậy.
Sau khi hoàn thành đề tài, hai bạn đã cùng nhau vào miền Tây, mang theo chế phẩm để thử nghiệm trên 4 đồng tôm của người dân. Sau 3 tháng chờ đợi, những đồng tôm này đều tăng mạnh về tỷ lệ sống, mật độ và trọng lượng. Sản lượng của đồng tôm tăng lên 82% so với những đồng tôm không dùng chế phẩm.
Tại cuộc thi Khoa học Kỹ thuật cấp Quốc gia khu vực phía Bắc năm 2015, các chuyên gia đánh giá công trình nghiên cứu này có tác dụng rõ rệt nâng cao chất lượng và sản lượng tôm nuôi, đem lại hiệu quả kinh tế cho các hộ nông dân và các công ty nuôi trồng tôm, tăng kim ngạch xuất khẩu tôm cho nước ta. Với ý nghĩa đặc biệt đó, công trình được trao Giải Nhất tại cuộc thi và được đại diện cho đoàn Việt Nam trong lĩnh vực hóa sinh tham dự Intel ISEF 2015 tại Hoa Kỳ.
Intel ISEF 2015 vừa trao giải vào ngày 16/5/2015 tại Hoa Kỳ, công trình của Nguyễn Minh Quang và Trần Vân Anh vinh dự được trao giải Tư toàn đoàn. Đây cũng là công trình duy nhất của Việt Nam giành được giải thưởng trong Intel ISEF 2015.
Một điều may mắn của Minh Quang và Vân Anh là các bạn học tại Trường THPT Chuyên Khoa học Tự nhiên, các bạn có cơ hội được làm việc với những nhà nghiên cứu khoa học có kinh nghiệm và được sử dụng các phòng thí nghiệm hiện đại tại Trường ĐH Khoa học Tự nhiên. Vì vậy, mỗi khi hai bạn mạnh dạn đề xuất ý tưởng luôn được các giảng viên, cán bộ nghiên cứu tư vấn, ủng hộ và dìu dắt để thực hiện đề tài này. Hai bạn chia sẻ “mặc dù được hỗ trợ rất nhiều từ phía Trường THPT Chuyên nhưng chúng em vẫn phải cân bằng thời gian học theo chương trình chính khóa với thời gian tham dự đề tài để đảm bảo việc nắm bắt được những kiến thức cơ bản. Hơn nữa môi trường làm việc mới, nhiều thử thách hơn, máy móc thiết bị hiện đại, các kỹ thuật mới và phức tạp nên có những lúc bọn em rất căng thẳng. Nhưng đổi lại bọn em được biết thêm nhiều kiến thức thú vị về sinh học và điều lý thú nhất là cảm giác được đền đáp xứng đáng với những công sức, cố gắng mà chúng em đã dành cho công trình này”.
Một điều đặc biệt dẫn tới những thành công của hai bạn Minh Quang - Vân Anh trên đấu trường quốc tế là khả năng ngoại ngữ và kỹ năng thuyết trình lôi cuốn. Mỗi vòng thi hai bạn trẻ này đã gây ấn tượng mạnh cho ban giám khảo khi hiểu biết tường tận từng bước làm của công trình nghiên cứu và thuyết trình trực tiếp bằng tiếng Anh với nhiều thuật ngữ chuyên ngành.
Về học tập, Minh Quang và Vân Anh là những học sinh giỏi của Trường, bên cạnh đó còn tích cực tham gia các công tác xã hội khác, với năng lực ngoại ngữ và sự am tường về nền văn hóa Việt Nam, hai bạn Minh Quang và Vân Anh là một trong số ít học sinh được chọn vào đội thanh niên tình nguyện của Olympic Hóa học Quốc tế lần thứ 46 tổ chức tại Việt Nam vào năm 2014. Với những thành tích đạt được, trong 2 năm qua các bạn đã được tặng thưởng Bằng khen của Bộ Giáo dục& Đào tạo; bằng khen của BCH Trung ương Đoàn và nhiều khen thưởng khác.
