Bộ môn Toán học Tính toán và Toán ứng dụng

Trưởng Bộ môn: TS. Hoàng Nam Dũng

Phó trưởng Bộ môn: TS. Nguyễn Trung Hiếu

     Năm 1956 khi Trường Đại học Tổng hợp được thành lập, các chuyên ngành chưa được phân chia rõ rệt mà chỉ có Khoa Xã hội và Khoa Tự nhiên (gồm Toán, Lý, Hoá, Sinh). Khoa Tự nhiên do GS. Lê Văn Thiêm làm chủ nhiệm. Đến năm 1960 Khoa Tự nhiên tách ra thành Khoa Toán - Lý và Khoa Hoá - Sinh, đồng thời đã bắt đầu có sinh hoạt chuyên ngành, mỗi ngành thường chỉ có một vài người tự học, tự đọc và sinh hoạt chuyên môn theo nhóm.

     Năm học 1959 - 1960 sau khi tốt nghiệp phó tiến sĩ ở Liên Xô, thầy Hoàng Tụy về Khoa (Toán - Lý), và từ thời gian này nhóm những người làm phương pháp tính được hình thành gồm các thầy Nguyễn Công Thuý (nhóm trưởng), Hoàng Đức Nguyên (Phương pháp tính trong đại số tuyến tính), Hồ Thuần. Thầy Hoàng Tuỵ (Vận trù) cùng sinh hoạt trong nhóm này. Đến năm 1961 - 1962 nhóm được bổ sung thêm các thầy Nguyễn Quý Hỷ và Nguyễn Quốc Toản (khoá 3).

     Từ năm 1963 - 1964 Khoa Toán - Lý được tách ra thành các Khoa Toán và Vật lý. Khoa Toán do thầy Hoàng Tụy làm chủ nhiệm, gồm 4 bộ môn: Giải tích, Xác suất, Cơ học và Phương pháp tính. Bộ môn Phương pháp tính chính thức được thành lập từ thời điểm này. Ngay từ khi thành lập Bộ môn, các thành viên của bộ môn đã giảng dạy một số môn chuyên ngành và tham gia các đề tài thực tế, như ứng dụng vận trù học trong nông nghiệp (phục vụ tưới, tiêu nước), trong công nghiệp (thay suốt cho nhà máy dệt Nam Định, cắt vật liệu cho nhà máy sắt tráng men Hải Phòng), trong giao thông vận tải và xã hội biết được hoạt động của các nhà toán học cũng nhờ tới hoạt động này. Bộ môn cũng là nơi đầu tiên trong cả nước dạy máy tính cho sinh viên (bắt đầu từ khoá 4) do thầy Nguyễn Công Thuý phụ trách, sau đó là thầy Lê Đình Thịnh. Từ khoảng những năm 1966 - 1966, các nhóm chuyên môn trong tổ bắt đầu hoạt động độc lập, gồm các nhóm: Vận trù (do thầy Hoàng Tụy phụ trách, Phương pháp tính (thầy Phan Văn Hạp phụ trách), Đại số (thầy Nguyễn Quốc Toản phụ trách), Máy tính (thầy Nguyễn Bá Hào phụ trách), Logic (thầy Nguyễn Hữu Ngự phụ trách). 

     Một số giáo trình và sách chuyên khảo do các thành viên trong tổ viết đã được xuất bản, như các quyển: Cơ sở phương pháp tính (2 tập), Bài tập phương pháp tính và máy tính in vào các năm 1967 (tập 1), 1969 (tập 2), 1970 (bài tập) của các tác giả Phan Văn Hạp, Hồ Thuần, Nguyễn Công Thuý, Hoàng Đức Nguyên (tập sách này được giải thưởng của Bộ Đại học và THCN), Lý thuyết quy hoạch của Hoàng Tụy (1967), là những cuốn sách được đông đảo bạn đọc dùng đến tận ngày nay. Công tác thực tế phục vụ sản xuất và chiến đấu cũng đã được các thành viên trong tổ hoàn thành xuất sắc, như lập bảng bắn cho pháo binh (kết hợp với tổ Xác suất thống kê), tính toán cho việc xây dựng cầu phao, cầu dây (kết hợp với tổ Cơ), các bài toán về khí tượng thuỷ văn và về thuỷ lợi. 

     Năm 1973 thành lập nhóm Toán ứng dụng gồm các thầy Hoàng Phong Oanh, Lê Đình Phùng, Nguyễn Ngọc Thắng, Nguyễn Đình Hoá, Phạm Trọng Quát, cho nên sau này bộ môn đổi tên thành Toán học tính toán và Toán ứng dụng. Thời gian này một bộ phận của Bộ môn tách ra để thành lập bộ môn Đại số - Logic, gồm các thầy Nguyễn Hữu Ngự, Đặng Huy Ruận, Nguyễn Quốc Toản, Đinh Mạnh Tường, Đỗ Đức Giáo (do thầy Ngự làm trưởng bộ môn). Đến năm 1980 thì tách bộ phận máy tính, ghép với logic để lập thành bộ môn Điều khiển học (do thầy Nguyễn Hữu Ngự làm chủ nhiệm bộ môn), tiền thân của bộ môn Tin học ngày nay.

     Nhiều thành viên của bộ môn đã được nhận những phần thưởng cao quý của Đảng và Nhà nước. GS Hoàng Tụy được trao tặng giải thưởng Hồ Chí Minh đợt 1 (1996). Trong số các thành viên của Bộ môn còn công tác tại Khoa Toán-Cơ-Tin học trong thời gian gần đây, các thầy Đặng Huy Ruận và Phạm Kỳ Anh được tặng danh hiệu NGND; các thầy Nguyễn Văn Hạp, Nguyễn Công Thuý, Hoàng Đức Nguyên, Lê Đình Thịnh, Nguyễn Quý Hỷ, Nguyễn Hữu Công, Nguyễn Ngọc Thắng được tặng danh hiệu NGƯT. Nhiều thầy được tặng huân chương Lao động hạng 3 và bằng khen của Thủ tướng Chính phủ. Hai thầy Lê Đình Thịnh và Phan Văn Hạp được tặng huy chương Vì thế hệ trẻ. Ngoài ra còn nhiều thầy được tặng huy chương chống Mỹ cứu nước, huy chương Vì sự nghiệp giáo dục, Vì sự nghiệp Khoa học công nghệ.

     Một số cán bộ của Bộ môn sau này giữ những trọng trách trong các cơ sở nghiên cứu, đào tạo, như GS Hoàng Tụy, Viện trưởng Viện Toán học (1980-1989), PGS TS Phạm Trọng Quát, nguyên Phó Giám đốc, Bí thư Đảng uỷ ĐHQGHN, GS TS Phan Văn Hạp, nguyên Phó Hiệu trưởng Trường ĐHTH-HN.